Wat is Praktisch Gedifferentieerd Uitdagend Onderwijs?

 

Leerlingen verschillen onderling. Als je je onderwijs afstemt op deze verschillen kun je meer halen uit de leerlingen, de leerstof en jezelf. Maar hoe doe je dat in grote klassen, met veel verplichte leerstof en weinig tijd en middelen? Wij laten zien hoe reguliere lessen eenvoudig gedifferentieerd uitdagend kunnen worden gemaakt door omdraaien en weglaten van bestaande lesonderdelen. Wij presenteren  een praktische basis- en verdiepende toolkit waarmee je je onderwijsrepertoire kan blijven uitbreiden.

 

Basis toolkit

 

1.     Omdraaien

Veel onderwijs start met uitleg van de nieuwe leerstof, gevolgd door eenvoudigere kleinere opdrachten (deeltaken) en eindigend met moeilijkere opdrachten (hele taken) die vaak ook als interessanter en relevanter door leerlingen worden ervaren. Wij stellen nu voor het onderwijs te laten starten met de introductie van een dergelijke motiverende hele taak  (omdraaien). Deze taak vormt de rode draad in het onderwijs

 

2. Weglaten

 

Vervolgens kan alles wat normaal in de les wordt aangeboden, zoals uitleg en deeltaken, worden beschouwd als hulp voor het maken van deze hele taak. Sommige leerlingen hebben veel hulp nodig andere veel minder. Leerlingen krijgen de hulp aangeboden die ze nodig hebben (hulp op maat) en de overige hulp wordt weggelaten.

 

3.   Checken

 

Je hebt nu regulier onderwijs via omdraaien en weglaten omgebouwd tot gedifferentieerd onderwijs. Om te bepalen of het ontworpen of al gegeven onderwijs effectief gedifferentieerd is uitgewerkt hebben we een aantal criteria geformuleerd als vragen.  Je kan deze vragen zelf even doorlopen nadat je les(-sen) hebt ontworpen en op basis daarvan je ontwerp waar nodig nog bijstellen. Maar je kan ook af en toe leerlingen na afloop van je onderwijs de vragen laten beantwoorden.

 

Verdiepende toolkit

 

4.     Ambiëren

 

Regulier onderwijs ombouwen door omdraaien en weglaten is niet een eenvoudig trucje. Het is een manier van denken over onderwijs waarop je eindeloos kan variëren en waarmee je je onderwijsrepertoire blijvend kan uitbreiden. Om je eigen leerroute daarvoor uit te stippelen moet je weten wat je nu al doet en waarom je dat zo doet. Op basis hiervan kun je dan stapsgewijs je repertoire uitbreiden telkens voortbouwend op wat je al wil en kan. Wij hebben een interviewmethodiek ontwikkeld waarmee je in korte tijd (half uurtje) in tweetallen (bijvoorbeeld met je collega) elkaars doelsysteem in kaart kan brengen.

 

5.   Variëren op vorm

 

Gedifferentieerd uitdagend onderwijs kan op vele manieren worden vormgegeven. Zo kan de hele taak en/of hulp op maat: betrekking hebben op één of meerdere lessen; kan dit door docent of meer door leerlingen zelf worden bepaald; kunnen weinig of juist veel opties worden aangeboden et cetera. In een schema worden de belangrijkste dimensies weergegeven waarmee vervolgens bijna eindeloos kan worden gevarieerd.

 

6.  Variëren op perspectief

 

Elk schoolvak kent zijn eigen manieren van denken en werken. Een bioloog stelt andere vragen dan een historicus of een wiskundige. Het is belangrijk dat leerlingen zich deze manieren denken en werken eigen maken. Wij hebben deze denk- en werkwijzen uitgewerkt in de vorm van perspectieven (brillen) die zowel docenten als leerlingen kunnen gebruiken voor het stellen van vragen en het ontwikkelen en toetsen van antwoorden. Met behulp van deze perspectieven kun je niet alleen gedifferentieerd uitdagende onderwijs binnen je eigen schoolvak verdiepen,  maar kunnen ook interdisciplinaire projecten met collega’s worden ontwikkeld.